“Mijn tijd bij Muziekschool Amsterdam is altijd gekenmerkt geweest door vernieuwing en het streven naar toegankelijkheid van muziekonderwijs voor alle kinderen.”
Hans van de Veerdonk houdt zich al zo’n 40 jaar actief bezig met muziekeducatie bij Muziekschool Amsterdam en heeft aan de wieg gestaan van de muzikale leerlijnen in het basisonderwijs: MuziekZo, ZingZo en ZingZo Online. Daarnaast is hij 25 jaar hoofdvakdocent muziekeducatie primair onderwijs aan het conservatorium van Amsterdam Opleiding Docent Muziek. Binnen deze functie heeft hij 10 jaar geleden de post-hbo opleiding M4ME voor musici en muzikale leerkrachten geïnitieerd waar hij sinds die tijd methodiekles en koor (zingen met groepen) geeft.
Hij werkt al vele jaren samen met Ronald Schmitz om muziekeducatie voor kinderen in het basisonderwijs te professionaliseren. Samen hebben ze de Music Morphing Method (MMM) ontwikkeld die ten grondslag ligt aan hun manier van werken met centrale begrippen als regelmaat, ownership, digitaal/analoog en doorgaande leerlijnen.
Hans begon zijn carrière in 1984 bij de Willem Gehrels Muziekschool in de Nieuwe Kerkstraat in Amsterdam. Zijn eerste taak was het geven van Algemene Muzikale Vorming (AMV) aan kinderen. Ze kregen blokfluitles, leerden noten lezen en maakten kennis met verschillende instrumenten. Na een paar jaar voelde Hans de behoefte aan verandering en besloot hij, nadat een collega met pensioen ging, zangles te gaan geven. "Mijn passie voor zingen en mijn ervaring in koren maakten deze stap logisch voor mij."
Foto: Hans van de Veerdonk
Muziekatelier
Hans begon met individuele zanglessen, maar al snel wilde hij meer interactie en begon hij met het organiseren van groepslessen. "Ik heb altijd de drang gehad om nieuwe programma's en projecten op te zetten, zoals de binnenschoolse-afdeling twintig jaar geleden, om muziekonderwijs toegankelijker te maken voor alle kinderen, ongeacht hun achtergrond." Na verloop van tijd begon Hans zich te realiseren dat de traditionele benadering van muziekonderwijs kon worden verbeterd. Zo ontstond het idee voor het Muziekatelier, waar kinderen op een creatieve en leuke manier muziek konden ontdekken. "Dit programma heb ik na vijftien jaar overgedragen aan anderen, maar het draait nog steeds. Mijn streven was altijd om muziekeducatie dynamisch en aantrekkelijk te maken, met lessen die op elkaar aansloten en kinderen uitdaagden om hun talenten te ontwikkelen." Dat streven heeft Hans altijd nageleefd, en met succes. De programma’s die Hans destijds verzon draaien tot op de dag van vandaag.
Muziekonderwijs op de basisschool
De ontwikkeling van de programma’s ging door en het aanbod werd steeds innovatiever. In 2010 bedachten Hans van de Veerdonk en Ronald Schmitz een basispakket waarmee kinderen het hele jaar door muziekles konden volgen op basisscholen. "Samen met Ronald heb ik lessen geschreven en opgenomen, waardoor leraren op een eenvoudige manier muziekonderwijs konden aanbieden. Dat ging heel handig, want Ronald had een eigen studio en speelde een heleboel instrumenten." De aanpak van Hans en Ronald heeft geleid tot een aanzienlijke toename van het aantal uren muziekles op basisscholen, waardoor meer kinderen in aanraking komen met muziek. "Mijn tijd bij Muziekschool Amsterdam is altijd gekenmerkt geweest door vernieuwing en het streven naar toegankelijkheid van muziekonderwijs voor alle kinderen. Ik ben begonnen met AMV-lessen en eindig nu met een uitgebreid programma dat kinderen de kans geeft om op een leuke en boeiende manier muziek te ontdekken. Het 'wat' is altijd hetzelfde gebleven, maar de manier waarop we het doen heeft een evolutie doorgemaakt." Tegenwoordig is een groot deel van het aanbod online te vinden, waardoor een muziekdocent niet altijd naar de school hoeft te komen om kinderen voor te bereiden op een les. Super handig, maar ook nog eens een leuke manier om de leraar van de klas te betrekken in het muziekonderwijs.
ZingZo
Het belangrijkste doel van muziekonderwijs is om kinderen in staat te stellen hun eigen creativiteit en talent te ontdekken. In klassen zitten kinderen vaak samen te zingen, maar soms willen ze ook individueel experimenteren. Daarom kregen de kinderen in groep 6 van het programma ZingZo een gitaar, waarmee ze zelf akkoorden leerden. “Het was inspirerend om te zien hoe sommige kinderen plotseling opbloeiden, met een geweldige timing en bijzondere zangvaardigheid. Op zo’n moment is het extra jammer dat sommige kinderen de stap naar de muziekschool niet kunnen maken vanwege financiële beperkingen of de afstand tot de school. Ik heb wel eens grappend gezegd: laten we de muziekschool opdoeken en met dat geld kleine muziekscholen door de stad verspreiden, zodat muziek voor iedereen toegankelijk wordt. Ik geloof echt dat het geweldig zou zijn als alle kinderen de kans zouden krijgen om muziek te ontdekken, en daar heb ik me altijd voor proberen in te zetten.”
Toekomst muziekonderwijs
In de toekomst zou Hans zich dan ook graag richten op het begeleiden van scholen bij het implementeren van muziekonderwijs. ”Ik geloof dat alle kinderen recht hebben op muziekonderwijs, en het online platform dat we hebben ontwikkeld kan hierbij een enorm verschil maken. Door scholen te adopteren en hen te ondersteunen bij het gebruik van dit platform, hoop ik bij te dragen aan een toekomst waarin muziekonderwijs voor iedereen toegankelijk is.”
De carrière van Hans bij Muziekschool Amsterdam en het Conservatorium van Amsterdam zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Bij Muziekschool Amsterdam kon ik experimenteren en nieuwe dingen uitproberen, terwijl ik op het Conservatorium de theoretische basis aan studenten moest overbrengen.” Een van zijn grootste drijfveren was altijd de vraag: wat leren kinderen eigenlijk op de muziekschool? “Ik realiseerde me dat er vaak ervaringen werden geboden zonder duidelijke doelstellingen. Daarom ben ik begonnen met het ontwikkelen van gestructureerde lessen, waarin kinderen werden uitgedaagd en beoordeeld op wat ze hebben geleerd. Ik ben dankbaar voor de vrijheid die ik altijd heb gekregen binnen Muziekschool Amsterdam, omdat het me in staat stelde om kinderen te inspireren en nieuwe ontdekkingen te laten doen.”
De filosofie van Hans is altijd geweest dat kinderen zelf op ontdekking moeten gaan en eigenaarschap moeten krijgen over hun creaties. “Ik heb altijd geprobeerd om faciliterend te zijn en kinderen uit te dagen om verder te denken. Het is belangrijk dat ze niet alleen kopiëren wat ze zien, maar dat ze hun eigen variaties bedenken en hun eigen stem vinden.” Hans kijkt met trots terug op het feit dat hij zoveel kinderen heeft kunnen begeleiden en inspireren tijdens dit proces. “Een van de meest memorabele momenten was op een school waar een leerling volledig opging in zijn rol tijdens een les. Het liet me zien hoe belangrijk het is om een veilige en stimulerende omgeving te creëren waarin kinderen zichzelf kunnen zijn en kunnen groeien.”
Tot slot vroegen we Hans welk advies hij toekomstige muziekdocenten zou willen geven. Met zoveel ervaring en geslaagde projecten, kan het niet anders dat je toekomstige docenten heel wat mee te geven hebt. “Mijn advies aan toekomstige muziekdocenten is om plezier te hebben in wat je doet en om goed naar de behoeften van de leerlingen te luisteren. Creativiteit en flexibiliteit zijn essentieel om boeiende en effectieve lessen te creëren. Blijf ook voortdurend zoeken naar nieuwe manieren om je aanbod te delen en de leerlingen te inspireren. En tot slot, wees een goede luisteraar, zowel naar de muziek als naar de leerlingen zelf. Dit maakt het niet alleen leuker voor de kinderen, maar ook zeker voor jezelf!”
Hans van de Veerdonk neemt afscheid van het Conservatorium en zal dit najaar afscheid nemen van Muziekschool Amsterdam. Ter gelegenheid van zijn afscheid van het Conservatorium van Amsterdam geeft Hans op zaterdag 13 april het Symposium ‘Muziek is een vak!’ over de toekomst van muziekeducatie.